Kamerbrief over voortgang ‘Open Science’

Kamerbrief over voortgang ‘Open Science’

Op 19 januari heeft staatssecretaris Dekker (wetenschapsbeleid) een brief gestuurd aan de Tweede Kamer over de voortgang van het Nederlandse ‘open access’- en ‘open science’-beleid dat in 2013 is vastgesteld. 

De brief noemt als aansprekende successen van het beleid de stap van NWO om publicatie via open access verplicht te stellen voor al het door haar gefinancierde onderzoek en de inspirerende werking van het Nederlandse beleid op Europese partners zoals het Verenigd Koninkrijk, Oostenrijk en Finland.

Open access

Open access verwijst naar een manier van wetenschappelijk publiceren waarbij de kosten niet ten laste komen van de lezer (via abonnementsgelden van wetenschappelijke tijdschriften), maar waarbij de schrijver aan de uitgever een bedrag betaalt zodat de digitale tekst door iedereen kosteloos gedownload kan worden, of waarbij een preprint van het artikel beschikbaar wordt gesteld in een repositorium. Dit biedt de mogelijkheid om wetenschappelijke kennis veel breder te delen. In Nederland wordt veel onderzoek uitgevoerd met publiek geld; het is vreemd als Nederlandse burgers veel moeten betalen voor toegang tot de resultaten van onderzoek dat met ‘hun’ belastinggeld is gefinancierd.

Voorstanders

In ons land zijn zowel de regering als wetenschappelijke organisaties als KNAW en NWO daarom grote voorstanders van open access. Ook willen deze partijen het breder delen van wetenschappelijke data (open data) en het moderniseren van kwaliteitsmetingen van de wetenschap stimuleren; dit alles vat de brief samen onder de term ‘Open Science’. 

Open science

Voor Unesco is open science een belangrijk instrument voor het versterken van de wetenschap in landen waar de universiteiten de vaak zeer hoge prijzen voor wetenschappelijke tijdschriften onmogelijk kunnen opbrengen. In veel Unesco-lidstaten is de overheid te arm om grootschalig het wetenschappelijk bedrijf te ondersteunen. Het belastingbetalersargument geldt in die landen daarom niet. Een ander gehanteerd argument voor open science – dat de staatssecretaris ook noemt in de kamerbrief – is te vinden in artikel 27 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, het stelt dat “een ieder het recht heeft [...] om deel te hebben aan wetenschappelijke vooruitgang en de vruchten daarvan.” 

Wereldwijd beleid

Het op de mensenrechten gebaseerde argument voor Open Science kan een basis zijn voor een wereldwijd ‘open science’-beleid. Van dat beleid zouden zowel het mondiale zuiden als het westen kunnen profiteren: wetenschappelijke resultaten uit Europa en de Verenigde Staten komen kostenloos ter beschikking van universiteiten in bijvoorbeeld Sub-Sahara Afrika. Anderzijds kan het westen voordeel hebben door een betere toegang tot Chinees of Braziliaans wetenschappelijk onderzoek. De brief doet hopen dat het aangekondigde Nationaal Plan Open Science en het nieuwe Open Science Platform Nederland die mondiale en mensenrechtelijke dimensie van open science recht zullen doen.

Lees de Kamerbrief.

Update:

Op 9 februari is het Nationaal Plan Open Science verschenen. 

Loading...