Hoewel de kritiek niet nieuw is, hebben weinig beleidsmakers het huidige debat zien aankomen. Laat staan dat zij voorbereid waren op de golf van emoties die de kwestie losmaakte bij zowel de critici als de verdedigers van Zwarte Piets traditionele uiterlijk.

De regering stelde zich op het standpunt dat de kwestie door de samenleving zelf moest worden opgelost. Dit betekende in de praktijk dat het probleem op het bord belandde van gemeenten, schoolbesturen, middenstanders en vrijwilligersorganisaties. Zij moesten acuut een standpunt formuleren, terwijl van alle kanten voor- en tegenstanders druk op hen uitoefenden en er in de media een felle polemiek woedde. Ook grepen politieke partijen het onderwerp aan om zich te profileren. Intussen kreeg het debat een internationale dimensie, toen het Comité voor de Uitbanning van Rassendiscriminatie van de Verenigde Naties in 2015 een rapport uitbracht. Het comité adviseerde het uiterlijk van Zwarte Piet zo te veranderen, dat niemand er meer door zou worden gekwetst.

Midden in deze hectiek hadden beleidsmakers weinig om op terug te vallen. Enige houvast boden alleen de aanbevelingen van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Veel beleidsmakers namen het Sinterklaasjournaal van de omroep NTR als leidraad. Het resultaat was een bont palet aan beleidsstrategieën. In sommige gemeenten veranderde Zwarte Piet in een ‘roetpiet’, ‘kleurenpiet’ of een ‘stroopwafelpiet’, in andere bleef hij zwart. In weer andere gemeenten liepen in de dagen voor 5 december zowel traditionele als aangepaste Pieten over straat. Voor welke – al dan niet tijdelijke – oplossingen beleidsmakers ook kozen, ze leidden zelden tot volle tevredenheid van allen die zich betrokken voelden. De discussie over Zwarte Piet is nog niet verstomd en het zoeken naar passend beleid gaat tot op de dag van vandaag door.