Wat is een Unesco-leerstoel? 

Een Unesco-leerstoel (ook wel Unesco Chair genoemd) is een titel die door Unesco wordt vergeven aan (een team van) onderzoekers aan een kennisinstelling. Deze personen of teams richten zich op de thema’s van de VN-organisatie, namelijk onderwijs, cultuur, wetenschap, informatie en communicatie, en duurzame ontwikkeling. Unesco begon in 1992 met het benoemen van deze leerstoelen. Inmiddels bestaat dit internationale netwerk uit meer dan 900 chairs uit zo’n 120 verschillende landen. 

Waarom hebben we een Unesco-leerstoelennetwerk nodig? Wat doet een Unesco-leerstoel? 

Unesco-leerstoelen bevorderen (internationale) samenwerking op Unesco-thema’s. Zij doen dit samen met het Secretariaat van Unesco in Parijs en de nationale Unesco Commissie in het land waarin zij werken. Met als uitgangspunt het motto van Unesco: Building peace in the minds of people. Een Nederlandse Unesco-leerstoel kan vier belangrijke rollen vervullen:

• Expert. Expertise aanvullen die binnen de Nederlandse Unesco Commissie aanwezig is, en op basis hiervan meedenken en -schrijven aan projecten en initiatieven
• Partner. Relevante partner zijn bij het opzetten van projecten en evenementen
• Ambassadeur. Als ‘ambassadeur’, door het betrekken van een breed publiek,  zorgen voor zichtbaarheid van de Commissie en van Unesco in de wetenschappelijke wereld en daarbuiten
• Verbinder. Een brug vormen met andere (inter)nationale organisaties, en de Nederlandse bijdrage aan Unesco’s internationale programma’s versterken, bijvoorbeeld door ministeries te adviseren en door deelname aan stuurgroepen van het Unesco Secretariaat

Op welke onderwerpen richt een Unesco-leerstoel zich?

Het wereldwijde netwerk van Unesco-leerstoelen beschikt over expertise op zeer uiteenlopende onderwerpen. Net als Unesco zelf, richten de leerstoelen zich onder andere op het ethisch gebruik van kunstmatige intelligentie, watermanagement, bio-ethiek, cultureel erfgoed, en mensenrechten. Op de internationale website van Unesco staat een lijst van alle huidige Chairs. Ook de veertien Unesco-leerstoelen in Nederland produceren en populariseren kennis op het gebied van urgente maatschappelijke opgaven. Over het Nederlandse netwerk is hier meer te lezen. 

Hoe wordt iemand Unesco-leerstoel?

Ieder jaar draagt de Nederlandse Unesco Commissie maximaal drie kandidaten voor een Unesco-leerstoel voor bij het Secretariaat van Unesco in Parijs. Kandidaten dienen bij de Commissie een pre-proposal in, dat vervolgens wordt beoordeeld. Hierbij wordt onder meer gelet op de kwaliteit van onderzoek, onderwijs, en de publieksactiviteiten van (het team van) de kandidaat-leerstoel. Ook kijkt de Commissie naar de connectie met Unesco-thema’s, en naar het internationale netwerk en de internationale ambities van de indieners. Meer over de aanvraagprocedure en bijhorende deadlines is hier te lezen.

Wie kan Unesco-leerstoel worden? Moet je hoogleraar zijn om een Unesco-leerstoel aan te vragen?

Iedereen met een aanstelling van vier jaar of langer aan een Nederlandse instelling voor hoger onderwijs (hbo of universiteit) kan Unesco-leerstoel worden. Zolang de beoogd leerstoelhouder relevant onderzoek, onderwijs en publieksactiviteiten verzorgd, is niet relevant of deze persoon wel of niet hoogleraar is. Hoewel in de aanvraag één beoogd leerstoelhouder dient te worden aangewezen, komt het vaak voor dat Unesco-leerstoelen bestaan uit een team van mensen met verschillende competenties.

Wie betaalt een Unesco-leerstoel?

Een Unesco-leerstoel ontvangt geen financiële bijdrage van Unesco of van de Nederlandse Unesco Commissie. Het gaat om een (ere)titel, en is in die zin dus niet vergelijkbaar met een bijzonder hoogleraarschap. In Nederland worden veel Unesco-leerstoelen door hun eigen universiteit of hogeschool bekostigd, maar zij kunnen bijvoorbeeld ook door een stichting worden ondersteund. Ook kan de precieze aanstelling van leerstoelhouders verschillen: sommigen werken fulltime als Unesco-leerstoel, terwijl anderen voor een deel van hun werktijd (bijvoorbeeld 0,2 of 0,4 fte) werkzaamheden voor hun Unesco Chair uitvoeren.

Is er een relatie tussen Unesco-scholen en Unesco-leerstoelen? 

De Nederlandse Unesco-scholen en Unesco-leerstoelen dragen allemaal het Unesco-gedachtegoed uit. Er is geen directe relatie: Unesco-scholen zijn po-, vo-, en mbo-instellingen, of lerarenopleidingen, terwijl Unesco-leerstoelen zich juist bevinden aan hbo-instellingen of universiteiten. Zij produceren en populariseren kennis, en geven hoger onderwijs, rondom één specifiek Unesco-onderwerp. Kruisbestuiving tussen scholen en leerstoelen is natuurlijk mogelijk, en wordt aangemoedigd. Unesco-leerstoelen kunnen ook samenwerken met andere leden binnen het Nederlandse Unesco-netwerk, zoals geoparken, biosfeergebieden, werelderfgoedsites of beheerders van documentair erfgoed (Memory of the World).

Wat is een UNITWIN-netwerk?

Een UNITWIN-netwerk bestaat uit minimaal drie hoger onderwijsinstellingen, waarvan minimaal twee in het mondiale Zuiden. De teams aan deze instellingen wisselen intensief kennis en middelen uit. Eén instelling wordt aangesteld als coördinator. Wereldwijd zijn er op het moment (stand nov. 2023) 17 netwerken actief. Er bestaan (nog) geen UNITWIN-netwerken met Nederlandse betrokkenheid.

English

Unesco Chairs: Frequently Asked Questions

What is a Unesco Chair?

A Unesco Chair (in Dutch: ‘Unesco-leerstoel’) is a title granted by Unesco to (a team of) researchers at a university or a university for applied sciences. These individuals or teams focus on the themes of the UN organization: education, culture, science, information and communication, and sustainable development. Unesco started establishing its Chairs in 1992. This international network now consists of more than 900 (teams of) researchers from around 120 different countries. 

Why do we need a Unesco Chairs network? What does a Unesco Chair do?

Unesco Chairs promote (international) cooperation on the themes of Unesco. For this, they work together with Unesco Headquarters and the National Commission for Unesco in the country in which they are based. The foundation of their work is the motto of Unesco: Building peace in the minds of people. In the Netherlands, a Unesco Chair can fulfill four important roles:

• Expert. Complement the existing expertise of the Netherlands Commission for Unesco, and contribute ideas and content to projects and initiatives
• Partner. Be a relevant partner in setting up projects and events
• Ambassador. Ensure the visibility of the Commission and of Unesco in general within academia and beyond by engaging a broad audience
• Connector. Form a bridge between Unesco and other (inter)national organizations, and strengthen the Dutch contribution to the international programs of Unesco, e.g. by advising ministries and by participating in steering groups of the Unesco Secretariat

What fields do Unesco Chairs cover?

The worldwide network of Unesco Chairs comprises experts on a wide variety of subjects. Like Unesco itself, the Chairs focus on (among other things) the ethical use of artificial intelligence, water management, bioethics, cultural heritage, and human rights. A list of all current Chairs can be found on Unesco’s international website. The fourteen Unesco Chairs in the Netherlands also produce and popularize knowledge in the field of urgent social challenges. You can read more about this Dutch network here.

How does one acquire the title of Unesco Chair?

Every year, the Netherlands Commission for Unesco sends a maximum of three nominations for a Unesco Chair to the Secretariat in Paris. First, candidates submit a pre-proposal, which is then assessed by the Commission. The assessment focuses on, among other things, the quality of research, education, and public activities of (the team of) the candidate Chair. The Commission also evaluates the connection between the proposed Chair’s work and the themes of Unesco, and assesses the international network and the international ambitions of applicants. You can read more about the application procedure and its deadlines here.

Who can become a Unesco Chair? Do you have to be a professor (‘hoogleraar’) at a university to apply for a Unesco Chair?

Anyone with a contract for a minimum of four years at a higher education institution (university or university of applied sciences (‘hbo’)) in the Netherlands can become a Unesco Chair. As long as the intended chairholder engages in relevant research, education and public activities, it is irrelevant whether or not this person is a professor. Although one person must be designated as the proposed chairholder in the application, it is often the case that Unesco Chairs comprise a team of people with varying competencies. 

Who pays for a Unesco Chair?

A Unesco Chair does not receive a financial contribution from either Unesco or the Netherlands Commission for Unesco. Therefore, Unesco Chair is a (honorary) title, and in that sense it is not comparable to a professorship by special appointment (‘bijzonder hoogleraar’). In the Netherlands, many Unesco Chairs are funded by their own institution. However, a Chair can also be supported by other organizations, such as a foundation. Chairholders can also have different types of contracts: while some chairholders in the Netherlands work fulltime as Unesco Chair, others carry out their Unesco-related activities part-time (e.g. 0.2 or 0.4 FTE).

Is there a relationship between Unesco schools and Unesco Chairs? 

Both Unesco schools and Unesco Chairs all promote the ideas of Unesco. However, there is no direct relationship: Unesco schools consist of primary, secondary and vocational institutions (‘po’, ‘vo’ and ‘mbo’), or training programs for teachers, whereas Unesco Chairs are located at institutions for higher education: universities or universities of applied sciences (‘hbo’). They produce and popularize knowledge, and provide higher education, around one specific theme of Unesco. Cross-pollination between schools and Chairs is both possible and encouraged. Unesco Chairs can also collaborate with other members within the Unesco network of the Netherlands, such as Geoparks and biosphere reserves, World Heritage sites, and institutions which hold documentary heritage (Memory of the World). 

What is a UNITWIN network?

A UNITWIN network consists of at least three higher education institutions, of which at least two are in the Global South. The teams at these institutions intensively exchange knowledge and resources. One institution is appointed as coordinator. At the time of writing, there are 17 active networks worldwide. There are currently no UNITWIN networks in which a Dutch institution is represented.