Het Unesco-leerstoelenprogramma is een wetenschapsprogramma van Unesco, opgezet in 1992. Het heeft als doel internationale samenwerking tussen onderzoekers te bevorderen door de samenwerking van Unesco-leerstoelen (Unesco Chairs) en netwerken van universiteiten (Unitwin). De Chairs zijn onderdeel van een wereldwijd kennisnetwerk en stimuleren onderzoek en educatie over voor Unesco relevante onderwerpen.
Wereldwijd zijn er bijna 1000 Unesco-leerstoelen in ongeveer 120 landen en 45 Unitwin-netwerken (stand augustus 2024).
Unesco geniet veel voordeel van de Chairs en van Unitwin: de netwerken leveren een directe lijn op met wetenschappers uit verschillende landen die bijdragen aan onderzoek, training en programmaontwikkeling op de werkterreinen van Unesco. De leerstoelhouders zijn daarnaast een belangrijke schakel tussen Unesco en hun eigen wetenschappelijke en maatschappelijke netwerk. De Chairs en de Unitwin-netwerken vormen daarom zowel think tanks als bruggenbouwers tussen wetenschap, maatschappelijk middenveld, lokale gemeenschappen, en beleidsmakers.
Nederland kent vijftien Unesco-leerstoelen die werken rond thema’s zoals onderwijs, kunstmatige intelligentie, duurzaamheid, inclusie, mensenrechten, en erfgoed.
Ook in het buitenland zijn Nederlanders actief als chair: Josje van der Linden is Unesco Chair in Lifelong Learning, Youth and Work aan Gulu University in Oeganda, en Maurice de Greef bekleedt de Unesco-leerstoel in Volwasseneneducatie aan de Vrije Universiteit Brussel.
In Curaçao zijn twee Unesco-leerstoelen, gevestigd aan de University of Curaçao. Filomeno Marchena is Unesco Chair in Sustainable Water Technology and Management. De Unesco-leerstoel in Sustainable Development of Caribbean Small Island Developing States is vacant en wordt daarom ook beheerd door Filomeno Marchena.
Open Science is een verzamelterm voor de principes en gebruiken die wetenschappelijk onderzoek toegankelijk maken voor iedereen. Dat is goed voor de wetenschap, en voor de gehele samenleving.
Vrouwen zijn sterk ondervertegenwoordigd in de wetenschap. Wereldwijd is slechts één op de drie onderzoekers vrouw. De Nederlandse Unesco Commissie streeft naar gelijke kansen voor vrouwen in de wetenschap voor wat betreft toegang én deelname.
Nederland telt een groot netwerk van aan Unesco gerelateerde sites, scholen, instanties en prijzen. Daarnaast werkt de Unesco Commissie samen met een groot netwerk van experts.
