Minister Bussemaker: “Wrakken, historische landschappen en andere archeologische vindplaatsen onder water zijn tijdcapsules, tastbare bewijzen van ons verleden. Ze leveren ons veel informatie op, die we niet altijd uit schriftelijke bronnen kunnen halen. Daarom willen we dit unieke onderwatererfgoed behouden, onderzoeken, maar vooral ook goed overdragen aan volgende generaties, zodat zij de verhalen kunnen vertellen en historische verbindingen kunnen leggen met het verleden.” 

Urgentie

De urgentie om onderwater erfgoed beter te beschermen is hoog. Door nieuwe technieken kunnen plekken die vaak eeuwenlang ongeschonden zijn gebleven, eenvoudiger bereikt worden. Deze ontwikkeling biedt kansen om steeds meer te ontdekken en te leren van wat zich onder de wateroppervlakte bevindt, maar heeft ook tot gevolg dat bergers en schatgravers wrakken kunnen plunderen en vernielen. Door de schending van deze locaties kan een schat aan archeologische informatie verloren gaan en worden zeemansgraven verstoord. Graven die ouder zijn dan 100 jaar vallen binnen het bereik van het Unesco-verdrag. 

Praktische regels

Het verdrag voorziet in een gedetailleerd samenwerkingssysteem tussen verdragsstaten en schrijft praktische regels voor hoe erfgoed behandeld en onderzocht moet worden. Een voorbeeld hiervan is het bij voorkeur ‘in situ’ bewaren van het erfgoed. De conventie moedigt landen aan om hun kennis van onderwaterarcheologie te delen met andere lidstaten. Commerciële exploitatie wordt meer aan banden gelegd. 

Voorbeeld

Andrée van Es, voorzitter van de Nationale Unesco Commissie, is verheugd met de voorgenomen toetreding: “erfgoed onder water is vaak goed bewaard gebleven, en kan ons daarom met zowel de mooie als de minder mooie kanten van het verleden in contact brengen. Het is belangrijk dat een land met zo’n groot maritiem verleden als Nederland, deze stap zet. De Unesco Commissie hoopt dat andere zeevarende naties, zoals het Verenigd Koninkrijk en Denemarken binnenkort zullen volgen.” 

Cultuurverdragen

Unesco heeft zes cultuurverdragen, waarin wereldwijde afspraken zijn vastgelegd die erfgoed en cultuuruitingen helpen beschermen. Nederland trad al eerder toe tot vijf verdragen. De bekendste daarvan is het Werelderfgoedverdrag. Het verdrag ter bescherming van onderwatererfgoed is in 2001 door Unesco opgesteld. Inmiddels hebben 55 landen de conventie geratificeerd.