“Since wars begin in the minds of people, it is in the minds of people that the defences of peace must be constructed.” Dit motto, kort na de Tweede Wereldoorlog geformuleerd, vormt het kloppend hart van Unesco. De ‘vrede bewaken’ wordt vaak gezien als taak voor regeringen en internationale organisaties, maar volgens het Unesco-gedachtegoed ontstaat een vreedzame wereld juist in de hoofden van mensen: “building peace starts with me and you”.

Onderwijs

De zachte kracht van onderwijs is een van de vier pijlers waarmee Unesco aan haar missie werkt om vrede te stichten. In de huidige oorlog in Gaza, waarbij Israël grootschalig mensenrechtenschendingen begaat, zijn binnen een paar maanden alle universiteiten in de Gazastrook deels of geheel verwoest evenals honderden scholen. Het verlammen van het gehele onderwijssysteem ontneemt de meer dan een miljoen jongeren in Gaza niet alleen toegang tot kennis en vaardigheden, maar berooft hen ook van hoop en perspectief. De situatie is een pijnlijke herinnering aan de kwetsbaarheid van deze pijlers in tijden van conflict.

Diep geraakt

De verschrikkelijke gebeurtenissen in Israël en Gaza hebben grote groepen Nederlanders diep geraakt. Studenten en universitair docenten voeren als geëngageerde wereldburgers de toon aan in het debat dat hieruit voortvloeit. Een deel van de studenten ervaarde op de universiteit echter onvoldoende ruimte en oor voor dit debat, en voelt zich nu genoodzaakt om hun demonstratierecht te gebruiken om de urgentie en essentie van hun boodschap over te brengen. Deze studentenprotesten brengen universiteitsbestuurders, als eindverantwoordelijken voor de studenten, in een moeilijke positie. Daarbij moeten zij in hoog tempo ingrijpende keuzes maken in onzekere situaties.

Politiegeweld

Alle goede intenties ten spijt, betreuren we het politiegeweld tegen studenten en medewerkers dat besturen van verschillende universiteiten meermaals hebben toegestaan in de afgelopen weken. Evenzo uiten we onze bezorgdheid over de recent opgestelde ‘richtlijn protesten universiteiten en hogescholen’ waarmee onder meer bezettingen, overnachtingen, en spontane protesten bij voorbaat worden verboden op alle universiteiten en hogescholen. Wij sluiten ons bij de vakbonden aan in het oordeel dat hiermee inbreuk wordt gemaakt op het demonstratierecht van studenten en medewerkers. Verder vinden we het zorgelijk dat de minister van OCW zich positief heeft uitgelaten over het politieoptreden op de universiteiten, waarbij het gedrag van een klein aantal demonstranten wordt aangehaald als rechtvaardiging voor geweld tegen alle aanwezige studenten en medewerkers. We benadrukken dat het bestrijden van geweld met nog meer geweld haaks staat op de idealen van Unesco.

Escalerende aanpak

De afgelopen weken staan universiteitsbestuurders onder grote druk vanuit de politiek en de samenleving om harder op te treden richting de studentenprotesten. Het zou lafheid en een gebrek aan controle tonen wanneer zij niet direct en hard ingrijpen bij elke vorm van onrust op de campus. Wij betogen het tegenovergestelde. De politie direct laten ingrijpen bij iedere bezetting, barricade en overnachting, mag dan  ‘daadkrachtig’ overkomen, maar het is ook een zeer escalerende aanpak. Het toont juist lef om onder maatschappelijke druk vast te houden aan het vertrouwen in de kracht van vreedzaam handelen, in de kracht van de-escalatie, terughoudendheid en dialoog, en in de welwillendheid van de grotendeels vreedzame studenten en medewerkers. In lijn met het Unesco-gedachtegoed roepen we de universiteitsbestuurders op om zich bij het nemen van moeilijke beslissingen in crisissituaties te laten leiden door de principes van vreedzame conflictbeslechting, vrijheid van meningsuiting en respect voor mensenrechten. Sta politiegeweld richting vreedzame studenten en medewerkers niet langer toe, bescherm het demonstratierecht op universiteiten en faciliteer actief het debat en de dialoog, inclusief die over de rol van de universiteiten zelf.

Geweld vermijden

Laten we juist in tijden van wereldwijd escalerende conflicten de kracht opbrengen om geweld te vermijden. Alleen dan kan de vrede ontstaan in de hoofden van studenten, docenten en bestuurders die nodig is om de dialoog te voeren over de oorlog en mensenrechtenschendingen in Gaza. Want nogmaals: “Since wars begin in the minds of people, it is in the minds of people that the defences of peace must be constructed.”

Namens de Unesco Jongerencommissie,

Nora Ait Boubker, voorzitter
Daniël Kunenborg, lid