Op 9 november heeft de 39e Algemene Conferentie van Unesco de ‘Recommendation on Science and Scientific Researchers’ aangenomen. Deze aanbeveling is Unesco’s belangrijkste instrument dat richting geeft aan wetenschapsethiek en -beleid. De aanbeveling benadrukt onder meer het belang van academische vrijheid, mensenrechten, gelijke kansen en verbetering van de positie van ondervertegenwoordigde groepen, en de rol van wetenschap voor beleidsvorming en duurzame ontwikkeling.

Sleutelinstrument

Unesco is het enige VN-orgaan met een mandaat voor wetenschap en onderzoek. De aanbeveling kan daarom gezien worden als een sleutelinstrument van de VN om lidstaten een kader te bieden voor het opstellen van hun nationale ethische en beleidskaders voor wetenschap, technologie en innovatie. De nieuwe aanbeveling vervangt de ‘Recommendation on the Status of Scientific Researchers’ uit 1974. De veertig jaar oude tekst was aan vernieuwing toe, vanwege de snel veranderde context van wetenschap, maatschappij, ethische vraagstukken en door onder meer emancipatie, digitalisering en internationalisering.

Consultaties

De afgelopen vier jaar zijn wetenschapsorganisaties en lidstaten wereldwijd geconsulteerd om suggesties te doen voor het wijzigen van de tekst. De Nederlandse Unesco Commissie organiseerde een rondetafelbijeenkomst in december 2016 om een Nederlands advies hierover op te stellen aan Unesco. KNAW, VSNU, het Rathenau instituut, NWO, het Ministerie van OCW en de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij Unesco namen hieraan deel.

Samenvatting 

Nederland heeft daarnaast een samenvatting van de aanbeveling ontwikkeld, die ondersteuning kan bieden in de communicatie en tevens kan dienen als ‘checklist’ waarmee landen de voortgang van de implementatie van de aanbeveling kunnen volgen. Ook deze samenvatting werd unaniem aangenomen in de Algemene Conferentie.