Advies: “plaats Koloniën en Limes op Werelderfgoedlijst; Waterlinies nog niet”

Advies: “plaats Koloniën en Limes op Werelderfgoedlijst; Waterlinies nog niet”

Op 4 juni heeft Unesco de adviezen bekendgemaakt die expertiseorgaan ICOMOS heeft opgesteld over de nominaties voor de Werelderfgoedlijst. ICOMOS erkent hierin de uitzonderlijke universele waarde van de drie Nederlandse nominaties en adviseert het Werelderfgoedcomité om de Koloniën van Weldadigheid en de Neder-Germaanse Limes direct in te schrijven op de Werelderfgoedlijst.

Voor de Hollandse Waterlinies is het advies om het nominatiedossier aan te passen. ICOMOS vraagt zich af of het genomineerde erfgoed wel voldoende beschermd is tegen de grote ruimtelijke druk in sommige delen en vraagt Nederland om hier kritisch naar te kijken. Als het Werelderfgoedcomité het advies overneemt, krijgt Nederland de kans om binnen drie jaar een aangepaste nominatie in te dienen.

Het Werelderfgoedcomité van Unesco is het orgaan dat de besluiten neemt om nominaties in te schrijven op de Werelderfgoedlijst. De verwachting is dat de besluiten vallen tussen 23 en 27 juli.

Drie nominaties

De laatste Nederlandse inschrijving op de Werelderfgoedlijst was de Van Nellefabriek in 2014. Dat Unesco dit jaar drie nominaties met een (gedeeltelijk) Nederlandse achtergrond zal behandelden is uitzonderlijk. Normaal kan een land maar één nominatie per jaar indienen. Voor de vergadering van 2020 had Nederland de Hollandse Waterlinies voorgesteld, en in een gezamenlijke voordracht met België de Koloniën van Weldadigheid. Maar die vergadering ging vanwege de pandemie niet door. Voor 2021 heeft Nederland (samen met Duitsland) de Neder-Germaanse Limes genomineerd.

Vergadering Werelderfgoedcomité

Vanwege het uitstel van vorig jaar zal de vergadering van het Werelderfgoedcomité dit jaar zeer uitgebreid zijn. Van 16 t/m 31 juli bespreekt het Comité meer dan 200 State of Conservation Reports en beoordeelt bijna 50 nominaties voor inschrijving op de Werelderfgoedlijst.

Naast inschrijvingen bepaalt het comité ook welke Werelderfgoederen zodanig bedreigd worden dat ze op de Lijst van Werelderfgoed in Gevaar horen. In het uiterste geval kan het comité zelfs besluiten de Werelderfgoedstatus af te nemen. Op dit moment zijn 53 van de 1121 Werelderfgoederen in gevaar, waaronder het historische centrum van Wenen en het regenwoud op Sumatra. 

De afzonderlijke nominaties uitgelicht:

Koloniën van Weldadigheid

Image
Apotheek annex dienstwoning ‘Bitter en Zoet’ behorend bij de kolonie Veenhuizen.
Apotheek annex dienstwoning ‘Bitter en Zoet’ behorend bij de kolonie Veenhuizen. (Foto: Martijn van Eck)

Vanaf 1818 stichtte de Maatschappij van Weldadigheid landbouwkolonies in onontgonnen gebieden in het Nederlandse Koninkrijk. Het doel was om een ​​alternatief te creëren voor de slechte leefomstandigheden van de armen in de steden. Door deze bevolking naar het platteland te verplaatsen, zouden de steden worden verlost van een groot maatschappelijk probleem en zouden arme gezinnen de kans krijgen om een ​​welvarend en ijverig leven op het platteland op te bouwen. Vanaf 1819 werden ook ‘onvrije’ kolonies gesticht, de laatste in 1825; Op het hoogtepunt woonden zo'n 18.000 mensen in de koloniën.

Vier voormalige kolonies in drie onderdelen zijn genomineerd: de vrije kolonies Frederiksoord en Wilhelminaoord, de kolonie Wortel die eerst een vrije kolonie was maar uitgroeide tot een onvrije kolonie, en de onvrije kolonie Veenhuizen.

Neder-Germaanse Limes - Grenzen van het Romeinse Rijk

Image
Het castellum in Meinerswijk, Castra Herculis, is een Romeins fort dat ondergronds goed bewaard is gebleven. Het is een van de forten van de Neder-Germaanse-Limes. De contouren zijn bovengronds zichtbaar gemaakt. (Foto: NLS)

De Neder-Germaanse Limes liep 400 km langs de Neder-Rijn, de grens van de Romeinse provincie Germania Inferior (Neder-Germanië), van het Rijnlandse massief ten zuiden van Bonn (Duitsland) naar de Noordzeekust (Nederland). Gedurende meer dan 450 jaar vanaf het einde van de 1e eeuw voor Christus beschermde de grens het Romeinse rijk tegen Germaanse stammen. De eerste militaire bases werden in de laatste decennia voor Christus gebouwd om de Germaanse gebieden aan de overkant van de Rijn te veroveren. Nadat deze ambitie was mislukt, werd de linkeroever van de rivier omgevormd tot een versterkte grens. Aan de rand van de rivier werden militaire installaties van verschillende soorten en maten en bijbehorende civiele constructies en infrastructuren gebouwd.

De erfgoedsite illustreert de innovatieve kracht van Romeinse militaire ingenieurs op de uitdagingen die het dynamische landschap van een laaglandrivier met zich meebracht. Dat blijkt uit de positionering en het ontwerp van de militaire installaties en door waterbeheerwerken. De waterrijke omstandigheden hebben geleid tot een uitstekende bewaring van hout en andere organische overblijfselen.

De Hollandse Waterlinies (uitbreiding van Werelderfgoedsite ‘Stelling van Amsterdam’, met de ‘Nieuwe Hollandse Waterlinie’)

Image
Slot Loevestein maakt deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

De Hollandse Waterlinies vormen een verdedigingssysteem dat zich over 200 km uitstrekt langs de rand van het bestuurlijke en economische hart van Nederland. Het bestaat uit de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam, Werelderfgoed sinds 1996.

Het systeem, gebouwd tussen 1815 en 1940, bestaat uit een netwerk van 96 forten, dijken, sluizen, gemalen, kanalen en inundatiepolders, die samen Nederland beschermen door het principe van tijdelijke overstroming van het land toe te passen. Het is ontwikkeld dankzij de speciale kennis van de waterbouwkunde voor defensiedoeleinden die sinds de 16e eeuw door de Nederlanders werd bewaard en toegepast. Elk van de polders langs de lijn van vestingwerken heeft zijn eigen inundatievoorzieningen.

Loading...