Hoe bedreigt de inzet van desinformatie democratische waarden?

Er wordt al langere tijd in verschillende vormen en contexten over desinformatie gesproken, maar vandaag de dag zorgen sociale media ervoor dat de verspreiding van nepberichten op een ander niveau gebeurt. Hierdoor is het gevaar voor samenlevingen ook groter. Mijn huidige onderzoek kijkt bijvoorbeeld naar de rol die desinformatie in conflictsituaties speelt in Mali en Ethiopië. De eerste resultaten laten zien dat nepberichten de intensiteit van een conflict kunnen versterken. Sociale media, inclusief virale content die wordt verspreid via Whatsapp, worden gebruikt door machtige politieke spelers om polariserende desinformatie te verspreiden.

Het laat zien dat desinformatie een enorme bedreiging voor de democratie kan zijn: als mensen worden gemanipuleerd of valse informatie krijgen, zullen ze niet langer in staat zijn om belangrijke beslissingen te nemen over kwesties die hen aangaan. Wanneer mensen bewust worden misleid, dan is dit dus een direct gevaar voor democratische waarden.

Is desinformatie een mondiaal probleem?

Het verspreiden van desinformatie komt op vele plaatsen in de wereld voor. Het is constant aanwezig. Goede voorbeelden zijn desinformatiecampagnes over de Russische invasie van Oekraïne of over de coronapandemie. Leugens die op een handige manier worden gepresenteerd kunnen samenlevingen diep verdelen en groepen verwarren. Sommige mensen trekken traditioneel betrouwbare bronnen zoals wetenschap of journalistiek in twijfel, met mogelijk catastrofale gevolgen. Uiteindelijk kunnen samenzweringstheorieën zo de overhand nemen. Dit is zeker een probleem op mondiale schaal. Tegelijkertijd moeten we voorzichtig zijn met het generaliseren van het effect van desinformatie, omdat het per context verschilt en anders wordt verspreid en ontvangen.