In 2021 wonnen Anne Rios en Jorien Treur een L'Oréal-Unesco 'For Women in Science'-beurs.
2021: Rios & Treur
Anne Rios
Dr. Anne Rios (1983, Martigues, Frankrijk) werkt als assistant professor in het prinses Máxima centrum voor kinderoncologie in Utrecht. Anne behaalde haar masters in ontwikkelingsbiologie in Marseille, voltooide haar promotieonderzoek naar stamcellen in Marseille en Melbourne, Australië, en ontving een postdoctorale beurs voor onderzoek naar de ontwikkeling van borstklieren en borsttumoren.
Anne ontving meerdere beurzen en prijzen voor haar onderzoek, onder andere een European Research Council (ERC) starting grant en de St’ Baldrick’s Foundation Robert J. Arceci International Innovation award.
Dynamische microscopie
Samen met haar team ontwikkelt Anne diverse geavanceerde microscopische technologieën en zet ze vervolgens breed in voor onderzoek naar meerdere vormen van kanker. Kenmerkend voor haar technologie is dat weefsels en tumoren met hoge resolutie en driedimensionaal (3D) in beeld kunnen worden gebracht. Daardoor kan elke cel in een tumor sample gevisualiseerd worden en hun 3D organisatie en interactie met elkaar of omliggend gezond weefsel in kaart worden gebracht. Er wordt ook dynamische microscopie toegepast, hierbij kunnen cellen in de tijd gevolgd worden om hun gedrag te bestuderen. Zo kan bijvoorbeeld het invasieve gedrag van tumorcellen, waarbij ze het gezonde weefsel verstoren, geanalyseerd worden, of het gewenste gedrag waarmee celtherapieën tumorcellen aanvallen.
Door deze gedetailleerde analyses hopen Anne en haar team nieuwe aanknopingspunten te vinden voor de behandeling van tumoren en de effectiviteit van celtherapieën voor kanker te vergroten.
Verbeteren van diagnostiek
Anne leidt ook het prinses Máxima imaging centrum, zodat alle imaging technologieën ontwikkeld in haar groep beschikbaar zijn voor andere onderzoekers. Naast het mogelijk vinden van nieuwe behandelingsmethoden, kan het gedetailleerd in kaart brengen van tumoren ook waarde hebben voor het verbeteren van de diagnostiek. Door geavanceerde 3D microscopie toe te passen op nierkanker, hebben Anne en haar team nieuwe tumorcel populaties ontdekt die mogelijk een rol spelen in een agressief ziekteverloop. Ze gaan nu onderzoeken of aan de hand van deze cel typen een betere diagnostiek verricht kan worden, zodat kinderen met een grotere kans op een ernstig ziektebeeld tijdig herkend kunnen worden en een adequate behandeling kunnen krijgen.
3D microscopie levert niet alleen unieke beelden die gebruikt kunnen worden om biologische data op een visuele manier uit te leggen, het heeft ook een artistiek karakter. Anne gebruikt deze beelden om bijvoorbeeld tijdens exhibities het publiek kennis te laten maken met haar onderzoek en de strijd tegen kinderkanker.
Jorien Treur
Dr. Jorien Treur (1988, Amstelveen) is werkzaam als assistant professor bij de afdeling psychiatrie van het Amsterdam UMC, locatie AMC. In 2011 behaalde Jorien haar masters in Gezondheidswetenschappen, Cum laude, aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Aan dezelfde universiteit ronde zij in 2016 haar PhD in gedragsgenetica af. In 2017 ontving Jorien een prestigieuze ‘Rubicon’ beurs van NWO (Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) waarmee zij samen met haar man en toen 1-jarige dochter naar het Verenigd Koninkrijk vertrok, om daar ruim een jaar onderzoek te doen aan de Universiteit van Bristol. Direct hierna ontving Jorien een ‘Veni’ beurs van NWO, welke haar de kans gaf om haar eigen onderzoekslijn te beginnen bij het Amsterdam UMC.
Verslavende middelen
Het onderzoek van Jorien richt zich op de relatie tussen het gebruik van verslavende middelen (roken, alcohol en cannabis) en psychische problemen. Het is welbekend dat mensen die psychische problemen hebben, zoals een depressie, bipolaire stoornis of schizofrenie, meer en/of vaker verslavende middelen gebruiken.
De vraag is, hoe komt dit? Is het zo dat psychische problemen er toe leiden dat mensen naar verslavende middelen grijpen, of leidt het gebruik van verslavende middelen tot psychische problemen? Deze vraag is moeilijk te beantwoorden, omdat er zoveel verschillende factoren meespelen. Zowel het hebben van psychische problemen als middelengebruik hangt samen met allerlei andere zaken, zoals bijvoorbeeld stress, verlies van een naaste, of (her)beleven van een traumatische gebeurtenis.
Genetische onderzoeksmethode
Om toch te kunnen bepalen hoe de relatie tussen middelengebruik en psychische problemen tot stand komt, maakt Jorien gebruik van een innovatieve genetische onderzoeksmethode (genaamd ‘Mendeliaanse randomisatie’). Tijdens haar tijd bij het NIAS instituut, gaat Jorien deze genetische methode toepassen om de belangrijkste openstaande vragen over middelengebruik en psychische problemen te beantwoorden. Vervolgens zal ze deze inzichten vergelijken met eerdere studies die meer traditionele onderzoeksmethoden hebben gebruikt.
Door al deze kennis samen te nemen, hoopt ze een alomvattend (theoretisch) model te kunnen ontwikkelen, welke de relatie tussen middelengebruik en psychische problemen geheel kan verklaren.