Sinds het uitbreken van de coronacrisis hebben Unesco’s ethiekcommissies IBC en COMEST zich diverse malen uitgesproken over de ethische aspecten van de mondiale aanpak van de pandemie. Recent brachten de commissies opnieuw een gezamenlijke verklaring uit. Hierin werd aandacht gevraagd voor maatregelen die nodig zijn om de productie en distributie van Covid19-vaccins en -behandelingen te vergroten en beter te spreiden, zodat met name de armste landen meer mogelijkheden krijgen hun bevolking te vaccineren.

Ongelijkheid

De huidige verdeling van vaccins op wereldschaal kent een enorme ongelijkheid. De productie en distributie gaan gepaard met een groot aantal obstakels, die niet alleen economisch maar ook politiek en sociaal-cultureel van aard zijn. Volgens de Unesco-verklaring is 81% van de vaccins toegediend in rijke landen, terwijl slechts 0,4% van de vaccins in de armste landen is gedistribueerd (stand september 2021).

Unesco’s ethiekcommissies stellen dat we vaccins als een public global good moeten beschouwen, waar iedereen recht op heeft. De verdeling moet wereldwijd gelijker worden. Dit kan door de productiecapaciteit te verhogen met het uitbreiden van productiefaciliteiten, maar ook door het ondersteunen van met name lage-inkomenslanden om eigen productiefaciliteiten te ontwikkelen, zodat ze zelf in de toegang tot Covid19-vaccins kunnen voorzien.

Intellectueel eigendom

De Wereldgezondheidsorganisatie WHO riep eerder dit jaar op om de intellectuele eigendomsrechten op de productie van vaccins tijdelijk op te schorten, zodat ook andere fabrikanten zonder patenten  vaccins kunnen maken. Unesco steunt deze oproep en vraagt partijen werkzaam in ethiek, gezondheidszorg, het recht, de sociale sector en het maatschappelijk middenveld de krachten te bundelen zodat de data en kennis die nodig zijn voor de productie van vaccins vrijelijk gedeeld kunnen worden. Dit kan ook betekenen dat wetgeving hierop moeten worden aangepast.

De vraag om intellectueel eigendomsrechten van patenten tijdelijk op te schorten is baanbrekend en fundamenteel. IBC en COMEST noemen de maatregel dan ook ‘an exceptional measure in an exceptional context’.  

Meer lezen

• De volledige Unesco-oproep voor gelijkheid en solidariteit in de productie en distributie van Covid19-vaccins. (Aan de tekst werd actief bijgedragen door Unesco Commissielid Melanie Peters, die in augustus van dit jaar overleed). 
• Alle gezamenlijke verklaringen van IBC en COMEST over de ethische aspecten van de aanpak van de Coronapandemie.