In het Koninkrijk zijn 13 werelderfgoederen. Hieronder is per werelderfgoed kort en bondig de OUV op begrijpelijke wijze beschreven. Het jaartal geeft aan wanneer de site is ingeschreven. Uit de omschrijvingen blijkt wel dat de omvang van werelderfgoederen sterk uiteenloopt. De begrenzing van het Eise Eisinga Planetarium valt binnen het 18e-eeuwse grachtenpand, terwijl de Hollandse Waterlinies zich over vijf provincies uitstrekt.

1.3 Werelderfgoed in het Koninkrijk der Nederlanden

Eisinga Planetarium in Franeker (2023)

Het Eise Eisinga Planetarium is het oudste werkende planetarium ter wereld. Het nauwkeurig bewegend model van het zonnestelsel is tussen 1774 en 1781 gemaakt door de Friese wolkammer Eise Eisinga. Het model van de zon met zes planeten die eromheen draaien plaatste hij in het plafond van zijn woonkamer. Het geeft nog altijd de actuele stand van de hemellichamen weer en maakt de werking van het zonnestelsel duidelijk voor een breed publiek.
Siteholder: Koninklijk Eise Eisinga Planetarium.

Neder-Germaanse Limes (met Duitsland) (2021)

Dwars door Nederland liep tweeduizend jaar geleden de noordgrens van het Romeinse Rijk: de Limes. De grens bestond uit een reeks van wachttorens, wegen, waterwerken en legerkampen. Veel overblijfselen van deze grens zijn in de grond bewaard gebleven. 
Siteholder: Nederlandse Limes Samenwerking (Provincies Utrecht, Gelderland en Zuid-Holland) (voor het Nederlandse deel).

De Hollandse Waterlinies (2021) (Stelling van Amsterdam, in 2021 uitgebreid met de Nieuwe Hollandse Waterlinie)

Image
Forteiland Pampus, onderdeel van de Hollandse Waterlinies (Foto: Bertel Kolthof © Stichting Werelderfgoed Nederland)

De Hollandse Waterlinies zijn een unieke verdedigingslinie van 200 km lang met forten, vestingen en kastelen. Ze beschermden in de 19de eeuw het economische hart van Nederland. Water werd gebruikt als bondgenoot. In oorlogssituaties werden brede stroken land onder water gezet, zodat het land onbegaanbaar werd voor de vijand. Deze manier van militaire verdediging is zo bijzonder dat de Hollandse Waterlinies op de Werelderfgoedlijst staan. De Stelling Van Amsterdam sinds 1996 en in 2021 werd de Nieuwe Hollandse Waterlinie daar aan toegevoegd. Samen vormen zij de Hollandse Waterlinies. 
Siteholder: Gemeenschappelijk Orgaan (Provincies NoordHolland, Gelderland, Utrecht en Noord-Brabant).

Koloniën van Weldadigheid (met België) (2021)

De Koloniën van Weldadigheid zijn binnenlandse landbouwkoloniën voor armoedebestrijding uit de 19de eeuw. Duizenden armen uit de steden kregen hier onderdak in een koloniehuisje of in een gesticht en waren beperkt in hun vrijheid. De Koloniën van Weldadigheid zijn als sociaal experiment uitzonderlijk en internationaal trendsettend in het bestrijden van armoede met werk en opleiding. De hiervoor ontgonnen disciplinerende landschappen zijn wereldwijd uniek. 
Siteholder: Provincie Drenthe (voor het Nederlandse deel). 

Van Nellefabriek in Rotterdam (2014)

Image
Van Nelle Fabriek in Rotterdam
Van Nellefabriek. (Foto: Bertel Kolthof © Stichting Werelderfgoed Nederland)

De Van Nellefabriek, de eerste daglichtfabriek van Europa was begin 20e eeuw de modernste fabriek van Nederland. Een toonbeeld van het functionalisme, gebouwd met beton en kolommen in plaats van draagmuren. Gevels van staal en glas zorgen voor een zee aan daglicht op de werkvloer. Ook in aandacht voor het welzijn van de arbeiders liep de Van Nellefabriek voorop.
Siteholder: Gemeente Rotterdam.

Grachtengordel van Amsterdam (2010)

De Amsterdamse grachtengordel is een stedenbouwkundig, waterbouwkundig en architectonisch meesterwerk uit de 17de eeuw. Het slimme ontwerp van grachten, bruggen, straten en groen functioneert vandaag de dag nog steeds. De karakteristieke en afwisselende gevelrijen oefenen een grote aantrekkingskracht uit op bewoners en bezoekers. Het is een uniek gebied in het centrum van de stad. Siteholder: Gemeente Amsterdam.

Waddenzee (met Duitsland en Denemarken) (2009)

De Waddenzee langs de kusten van Nederland, Duitsland en Denemarken is een uniek natuurgebied. Het landschap verandert steeds onder invloed van eb en vloed. Dit zorgt voor een unieke ecologie en een rijke biodiversiteit. De Waddenzee is het grootste getijdengebied in de wereld en is onder andere van belang voor verschillende soorten trekvogels. Het behoud van dit gebied ondersteunt indirect ook de biodiversiteit op andere plekken langs de trekroutes van deze vogels. 
Siteholder: ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (voor het Nederlandse deel).

Rietveld Schröderhuis in Utrecht (2000)

Het Rietveld Schröderhuis is een hoogtepunt uit de moderne architectuur volgens de ideeën van de kunstbeweging De Stijl. Het woonhuis uit 1924 heeft een uniek ontwerp met strakke horizontale en verticale vlakken en gebruik van primaire kleuren. Meubelmaker Gerrit Rietveld ontwierp het huis voor en samen met Truus Schröder als een uitbundig experiment met een radicale manier van ruimtegebruik.
Siteholder: Gemeente Utrecht en Centraal Museum.

Droogmakerij De Beemster in Noord-Holland (1999)

Droogmakerij de Beemster is een innovatieve droogmakerij uit de 17de eeuw met een ordelijke en strak geometrische verkaveling. De rechte lijnen in het landschap zijn nu nog steeds goed te herkennen, helemaal als je vanaf de toren van de Keyserkerk in Middenbeemster kijkt. Het is een uniek voorbeeld van een door de mens geschapen landschap. 
Siteholder: Gemeente Purmerend.

ir. D.F. Woudagemaal bij Lemmer (1998)

Het Ir. D.F. Woudagemaal is een magistrale beleving van stoom, architectuur en water. Het wordt vanaf 1920 ingezet om overtollig water vanuit Friesland in de Zuiderzee, en later het IJsselmeer, te pompen. Het gemaal in Lemmer is het grootste nog functionerende stoomgemaal ter wereld. 
Siteholder: Wetterskip Fryslân.

De historische binnenstad van Willemstad op Curaçao (1997)

Willemstad is ontstaan in de 17de eeuw aan een beschutte baai en ontwikkelde zich in de loop van driehonderd jaar tot handels- en havenstad op een knooppunt van culturen. De oude stad is een bonte mix van architectuurstijlen met Caribische kleuren en heeft vooral invloeden vanuit Nederland, Spanje en Portugal. De historische binnenstad is een voorbeeld van een koloniale handelsnederzetting.
Siteholder: Land Curaçao; ministerie Verkeer, Vervoer en Ruimtelijke Planning.

Molens van Kinderdijk-Elshout (1997)

Image
Schaatsers op het dichtgevroren boezemwater, onderdeel van het molencomplex Kinderdijk-Elshout. (Foto: Bertel Kolthof © Stichting Werelderfgoed Nederland)

De molens en gemalen van Molencomplex Kinderdijk-Elshout houden de grond van de Alblasserwaard al 750 jaar droog, zodat mensen er kunnen leven. Het is een groots voorbeeld van slim Hollands watermanagement. Nergens ter wereld staan zoveel molens bij elkaar. De samenwerking tussen mens, natuur en techniek is uniek en waardevol. 
Siteholder: Stichting Werelderfgoed Kinderdijk.

Schokland en omgeving in de Noordoostpolder (1995)

Het voormalige eiland Schokland en het Wederopbouwgebied er omheen vertellen een verhaal over 10.000 jaar leven met water in Nederland. In de bodem liggen vele archeologische bodemschatten en daarmee kent Werelderfgoed Schokland de langste bewonersgeschiedenis van Nederland. Siteholder: Gemeente Noordoostpolder.

Op de Engelstalige website van Unesco leest u de volledige beschrijvingen van de Nederlandse werelderfgoedsites. De Nederlandstalige samenvattingen vindt u op cultureelerfgoed.nl.

Loading...